Unknown

ପଦ୍ୟମଞ୍ଜରୀ

ଶ୍ରୀ ଗୋବିନ୍ଦ ରଥ

ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ନିକଟରେ ଦରଖାସ୍ତ

କଋଅଛୁଁ ଅଳି ସର୍ବତନେ ମିଳି ଗୁଣ କଋଣାସାଗର	॥
କୁମ୍ଭ ପରିଚାର କଲେ ଅତ୍ୟାଚାର ଅପାର ଦୁଃଖ ଆମ୍ଭର	॥
ଏଥିକି ସଦୟ ହୁଅ ମହୋଦୟ ବିନତି ପାଦେ ତୁମ୍ଭର	॥
କେବେ ଇନ୍ଦ୍ରଦେବ ବରଷା ପ୍ରଭାବ ହୁଏ ଅତି ଅଲୋକିତ	॥
ରାତି ଦିନ ଧାର ବହେ ନିରନ୍ତର ପକ୍ଷ ମାସ ଯେ ଅତୀତ	॥
ତହୁଁ ଯେ ଅନିଷ୍ଟ ହୁଏ ମହାକଷ୍ଟ ଧାନ ନ ଶୁଖଇ ଘରେ	॥
କାହୁଁ ବା ଖାଇବ କି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବୁଁ ଅନ୍ନତ ନାହିଁ ଉଦରେ	॥
ପେଟେ ଅନ୍ନ ଥିଲେ ସବୁକାର୍ଯ୍ୟ ଭଲେ ହୁଏ ସିନା ସମାଧାନ	॥
ପବନ ଭୋଜନ କରି କେଉଁ ଜନ କରିବେ କି କାର୍ଯ୍ୟମାନ	॥
ପୁଣି ଜଳ ଭାର ହେବାରୁ ଅପାର କାନ୍ଥ ବାଡ଼ ଭଜିଯାଏ	॥
ନବଗଣଙ୍କର ବୃଦ୍ଧି ବ୍ୟପ୍ରତର ଶସ୍ୟ ସବୁ ନଷ୍ଟ ପାଏ	॥
କେବେ ସୁରପତି ହୋଇ ଗୋପମନ ନ କରନ୍ତି ଜଳଦାନ	॥
ନଦୀ ସରେବର ସବୁ ହାହାକାର ଅନେକେ ଛାଡ଼ନ୍ତି ପ୍ରାଣ	॥
ଶୁଷ୍କ ବାଟ ଘଟ ହେଉଁ ଛଟ ପଟ କି କଲୁତୁ କାହିଁ ଯିବୁଁ	॥
ଶସ୍ୟ ହେଉ ନୋହୁଁ ରାଜା କର ଯେଉଁ ତହିଁକି ବା କି ଆୟତ୍ତ	॥
ଏପର ସ୍ପଷ୍ଟରେ ଅଛୁଁ ଏ ମହୀରେ ଜାଣ ଆହେ ଦୀନନାଥ	॥
ଆମ୍ଭର ବାସନା ଏହି ଯେ ପ୍ରାର୍ଥନା ଜଗବନ୍ଧୁ ପୀତବାସ	॥
ଏହି ପୁରନ୍ଦର ଅତି ଦୁରାଚାର ୟାକୁ କର ବିନ୍ୟାସ	॥
ଅନ୍ୟ ଇନ୍ଦ୍ରକର ଯେହୁ ଥିବ ଧୀର ନ କରିବ ଅତ୍ୟାଚାର	॥
ଆମ୍ଭ ଦୁଃଖ ଯିବ ସୁଖବୃଦ୍ଧି ହେବ ଯଶ ହୋଇବ ଅପାର	॥
ଦ୍ୱିତୀୟଦଫାରେ ନିବେଦନବାରେ ବାସୁକି ଯେ ଅଛି ତଳେ	॥
ସେ ବୃଦ୍ଧ ହେଲାଣି ବଳ ତା ଗଲାଣି ପୃଥ୍ୱୀ ଧରିବ କି କଳେ	॥
ପୃଥ୍ୱୀ ଟଳମଳ ହୁଏ ଅସମ୍ଭାଳ ଅନ୍ୟଠାରେ ଦିଅ ଭାର	॥
ବିଶେଷ ତାହାର ବ୍ୟଥା ହୁଏ ଶିର ଚଞ୍ଚଳ କର ବିଚାର	॥
ଭୂମିକମ୍ପ କେତେ ହେଉଛି ନିରତେ ଗ୍ରାମ ନଗର ପତନ	॥
ବାସ୍ତକ କେବଳ ହେବାଋ ଦୁର୍ବଳ ଏ ସବୁ ହୁଏ ଘଟନ	॥
ତାକୁ ପେନସନ ଦିଅ ଦୀନଧନ ତୁମ୍ଭବିନା ଦେବେ କେହି	॥
ବସି ଖାଉଥିବ ନିଶ୍ଚିନ୍ତରେ ଥିବ ପୁରୁଣା-ଚାକର ସେହି	॥
ଜତୀୟରେ ପୁଣି ଗୁଣ ଦୀନମଣି ଯମରାଜାଙ୍କ କାହାଣୀ	॥
ତାଙ୍କ ଅତ୍ୟାଚାର ବସନେ ଆମ୍ଭର ମୁଖୁ ନ ସ୍ଫୁରଇ ବାଣୀ	॥
ଦେଖି କେଉଁ ଗୁଣ ତାଙ୍କଠାରେ ପୁଣ ଦେଲ ଏଡ଼େ ପ୍ରତୁପଣ	॥
ତୁମ୍ଭର ବିଚାର ନୋହିଲେ ଏଥର ସରିଲେ ସନ୍ତାନଗଣ	॥
ଦୁରନ୍ତ-ଶମନ ନ କରେ ଭବନ ବୃଦ୍ଧ, ଯୁବକ, ବାଳକ	॥
ନାହିଁ ତାର ଶଙ୍କା ସବୁସ୍ଥଳେ ଏକା ବେଭାର କରେ କଣ୍ଟକ	॥
ମାତ ଅନ୍ନପରେ ରହିଣ ସଦାରେ ଯେ ଶିଶୁ ଶୟନ କରେ	॥
ତାଠାରେ ନିର୍ଦୟ ହୋଇ ଯମରାୟ ନିର୍ଦୋଷେ ତା ପ୍ରାଣ ହରେ	॥
ଯାହାର ନବୀନ ଅଟଇ ଯୈାବନ ଋପେ ଗୁଣେ ମନୋହର	॥
ସ୍ୱଦେଶ-ଉନ୍ନତି କଋଥାଏ ନିତି ଅତିଶୟ ଦୟାପର	॥
ଏପରି ଯୁବକ ନ କରି ବିବେକ ନିଏ ଯମ ନିଜପୁର	॥
ଏଥିରେ କାହାର ଦୁଃଖ ନ ହେବାର ବିଶେଷେ କୁଳବଧୂର	॥
କେତେ ବୃଦ୍ଧଜନ କରନ୍ତି ରୋଦନ ପୁତ୍ର-ମରଣେ ନିରତ	॥
କେତେ ବୃଦ୍ଧାନାରୀ ମସ୍ତକ ପ୍ରହାର କାନ୍ଦନ୍ତି ହୋଇ ଆରତ	॥
କାହିଂ କେ ଦମ୍ପତୀ ହେବାଋ ବିପତ୍ତି ଆର୍ତ୍ତେ ଡ଼ାକନ୍ତି ଈଶ୍ୱର	॥
କାହିଁ କେ ଯୁବତୀ ମରିବାଋ ପଡ଼ି ନିଶ୍ୱାସ ଛାଡ଼େ ପ୍ରଖର	॥
ଗ୍ରାମ ଗ୍ରାମ ଦେଶ ସମସ୍ତେ ବିମୁଖ କାହା କୁଳବୁଡ଼ିଲାଣି	॥
ଏକା ଯେ ମନୁଷ୍ୟ ମରନ୍ତି ଅବଶ୍ୟ ଏହା ନୁହେ ଜଗଦୀଶ	॥
ଯେତେ ଜୀବଚୟ ଏ ଜଗତମୟ ମାରଇ ଯମ ପାପୀଶ	॥
ତୁମ୍ଭେ ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ ସର୍ବପଥଗାମୀ କରିବୁଁ କି ନିବେଦନ	॥
ପରିଶେଷେ ଏହି ପ୍ରାର୍ଥନାକୁ କହି ରହୁଅଛି ଦୁଃଖୀଧନ	॥
କିଛିକାଳ କଣ୍ଟ କରିଣ ସଖେଣ୍ଟ କର ଏ ଯମଗ୍କକାକୁ	॥
ତୁମ୍ଭ ରାଜ୍ୟ ବୁଝ କାଗଜ ସମୁନ୍ନ ମହାଶଙ୍କଟ ପ୍ରଜାଙ୍କୁ	॥
ଚତୁର୍ଥରେ ଶୁଣ ଋକୁଗଣ ଗୁଣ କହିଲେ ସରିବ ନାହିଁ	॥
ସଂକ୍ଷେପରେ ପୁଣି ଦେଉଛୁ ବଖାଣି ଆମ୍ଭର କ୍ଷମତା କାହିଁ	॥
ଋତୁଙ୍କ ରାଜନ ବସନ୍ତ ମିଳନ ଯେତେବେଳେ ହୁଅଇ	॥
ଆଉ ବୃକ୍ଷରାଜି ପଲ୍ଲବେ ବିଗ୍‌ଜି ବିଶେଷ ଶୋଭା ନୁହଇ	॥
ନାନାଦି କୁସୁମ ହୋଇଣ ସୁଷମ ଫୁଟୁଛନ୍ତି ଉଦ୍ୟାନରେ	॥
ଆଉ ସେ ସୁବାସ ନ ଥିବାର ବାସ ଭ୍ରମର ତହିଂ ନ କରେ	॥
କୋକିଳର ସ୍ୱର ନ ଲାଗେ ମଧୁର ପବନ ନୋହେ ଶୀତଳ	॥
ଏବେ କି କରିବୁ କେତେ ତା କହିବୁଁ ଆମ୍ଭ କପାଳ ଦୁର୍ବଳ	॥
ଗ୍ରୀଷ୍ମକାଳ କଥା ନ ମଣିବ ବୃଥା ମଥା ପୋଡ଼େ ନିରନ୍ତର	॥
ଦେହ ଜର ଜର ବହେ ଝାଳ-ଝର ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ପ୍ରଖର	॥
ଯେଣେ କର ଦୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଅଗ୍ନିବୃଷ୍ଟି ବାଟ ଘଟ ପଡ଼ିଯାଏ	॥
ଜୀବ ଜନ୍ତୁ ଜାଳ ଶୁଖିଣ ଦୁର୍ବଳ କଙ୍କାଳ ମାତ୍ରକ ଥାଏ	॥
ସବୁ ଜଳାଧାର କରି ହାହାକାର ବିଦାରନ୍ତି ବକ୍ଷଃସ୍ଥଳ	॥
ଗୃହଦାହ ହେଲେ ନ ମିଳଇ ଭଲେ ମେଦିନୀ ଖୋଜିଳେ ଜଳ	॥
ଆହେ ଚକ୍ରଧର ବରଷାକାଳର ମହିମା କିବା କହିବା	॥
ଦେଖି ତା ପ୍ରଭାବ ମନେ ହୁଏ ଭବ ଆଉ ପ୍ରାଣେ କି ରହିବା	॥
ଶୁଣି ଘଡ଼ଘଡ଼ ପୁଣି ଘଡ଼ି ଘଡ଼ି ଚମକି ପଡ଼ଇ ଛାତି	॥
ଅସଂଖ୍ୟ ବିଜୁଳି ଦେଖି ଘନକାଳୀ ମହାଭୟ ହୁଏ ରାତି	॥
ଗାଇ-ଗୋରୁଗଣ ନ କରି ଗମନ ହୁଅନ୍ତି ଗୃହେ ବନ୍ଧନ	॥
ପଥରେ କର୍ଦ୍ଦମ ଦେଖି ପଥଭ୍ରମ ନ ଚଲେ ତହିଁ ଚରଣ	॥
ଏକେ କେ ଶରତ ହୁଏ ସୁଖପ୍ରଦ ନିମକସଚାଟି ସେହି	॥
କର୍ତ୍ତବ୍ୟସାଧନେ ତୋଷ କରେ ଜନେ ତାକୁ ନିନ୍ଦିବେ କି କେହି	॥
ବିଶୁଦ୍ଧ ପବନ ହୁଏ ବହିମାନ ଦିଗସବୁ ମନୋହର	॥
ସେ-କାଳ ସୈାରଭ ଦେଖି ମନେ ଲୋଭ ହୁଏ ସବୁଜ ଜୀବଙ୍କର	॥
ଅନେକ ସମ୍ରାଟ ସାଜ ନିଜ ଥାଟ ମହୀବୀର ପନ୍ତି	॥
ମନର ଆନନ୍ଦେ ଅତି ଗଦଗେ ଜୟୋଲ୍ଲାସେ ବାହାରନ୍ତି	॥
ସୁଧାଂଶୁ- କିରଣ ସୁଧାସମ ଜାଣ ହୁଅଇ ପୁଣି ସେକାଳେ	॥
ସେ କାଳ ମହିମା କରିଲେ କି ସୀମା ସରିବ ବଚନ-ତାଳେ	॥
ନିମକାଳ ଆମି ଶରଦକୁ ଗ୍ରାସି ଆକାଶ ଆଚ୍ଛନ୍ନ କରେ	॥
ସବୁ ଶୋଭା ତାର ହୁଏ ନାରଖାର ହିମ-ପ୍ରଭାବ ପ୍ରସରେ	॥
ନିମକାଳେ ଜ୍ୱର ହୋଇ ତେକେଶ୍ୱର କେତେ ଜୀବଙ୍କୁ ନାଶଇ	॥
ନିରନ୍ତର ପୀଡ଼ା କଋଥାଇ ନ୍ତ୍ରୀଡ଼ା ସହଜେ ଭଲ ନୁହଇ	॥
ଶିଶିରଙ୍କ ଗୁଣ କଋଛ ଗାୟନ ଶୁଣ କଙ୍କାଳ-ଠାକୁର	॥
ଗୀତର ବଳରେ ପୁଣି ଏ କାଳରେ ରହିବ ଏ ଆଶା ଦୂର	॥
ଏପରରେ ଶୀତ କୈାଣସିକାଳେତ ସ୍ୱପ୍ନେ ଦେଖାନାହିଁ କାହିଁ	॥
ବାପ ଅଜା କାଳେ ଭ୍ରମେ ହେଲେ ବେଳେ କଦାପିତ ଶୁଣାନାହିଁ	॥
ବଡ଼ ଅତ୍ୟାଚାର କରିଛ ଶିଶିର ଅତି ହାକିମୀ ଦେଖାଇ	॥
ହେ ଜଗତତାନ ନୋହୁ ପକ୍ଷପାତି ଦିଅ ତାହାକୁ ଦେଖାଇ	॥
ଶରଦର ଏକା ଉଡ଼ାଇ ପତାକା ଦିଅ ତାକୁ ପୁରଷ୍କାର	॥
ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଯେତେକ ଦେଇଣ ଧମକ କର ତାଙ୍କୁ ଆପଣାର	॥
ପଞ୍ଚମରେ ତାତ କଋଁ ପ୍ରଣିପାତ ଶୁଣହେ ମହାଆପଦ	॥
ଅବାଧ୍ୟ କନ୍ଦର୍ପ କରେ ବଡ଼ ଦର୍ପ ନ ରେ ମାନ ସମ୍ପଦ	॥
ବିଶିନ୍ୟ ପ୍ରୟୋଗ-କରି ଯୋଗଦତ୍ତ କରିଛି ସେ ନିରନ୍ତରେ	॥
ଆବାଳ ବୃଦ୍ଧରେ ଅଧିକାର କରେ ଦେଖାନାହିଁ ଯୁଗାନ୍ତରେ	॥
ମନ ଛନ ଛନ ଅତି ଭଚ୍ଚାଟନ କରଇ ମୀନକେତନ	॥
ଏହିଋପ କେତେ ସମୟର ଅନ୍ନେ ସଂସାର ହେବ ଉଚ୍ଛନ୍ନ	॥
ଏବେ ଏ ପ୍ରାର୍ଥନା କର ମନଘେନା ଫାଶିରେ ତା ପାପ ହର	॥
ଯେବେ ଦୟାପର ତେବେ ଦ୍ୱୀପାନ୍ତର ଆଣ୍ଡାମାନେ ଋଦ୍ଧ କର	॥
ଷଷ୍ଠରେ ବିପତ୍ତି ଗୁଣ ବିଶ୍ୱପତି ତୁମ୍ଭ ମହାଲକ୍ଷ୍ମୀ ଯତୀ	॥
ନାମତ ଚଞ୍ଚଳା ସହଜେ ଅବା ନାହିଁ ଭଲ ମନ୍ଦ-ଗତି	॥
ଆଜକି କୁବେର କାଲିକି ଫକର–କରନ୍ତି କେତେ ତପତେ	॥
ତାଙ୍କ ପାଦେ ପଡ଼ି ଯେତେ କରୁ ରଡ଼ ନ ଶୁଣନ୍ତି ସେ ନିରତେ	॥
ଏ କି ସହ୍ୟହୁଏ ମନୁଷ୍ୟଙ୍କ ହେହେ ଆହେ ସର୍ବ ଈଶ୍ୱର	॥
ଅତିଶୟ କୋପ ହୁଏ ଅନୁତାପ ଏଥିକି ବିଚାର କର	॥
ତାଙ୍କୁ ଯୋମୋନେ ତୁଚ୍ଛାର ସେ ସିନା ସେଥିକି ନାହିଁ ଝାଭର	॥
ଲକ୍ଷେଟଙ୍କା ନେଲେ ହସି ଦେବେ ଭଲେ ତାଙ୍କୁ ସେବିବା ମାତର	॥
ଦଶପାଞ୍ଚବର୍ଷ କଲେ କାଚ୍‌ବାସ ତେବେ ସେ ହେବେ ଆୟତ୍ତ	॥
ଅଭାବରେ ଥରେ ଥରେ ହାଚ୍ଚତରେ ରଖ ସାଧାରଇ ମତ	॥

ସଂଦେଶ

ସ୍ୱଦେଶ କେମନ୍ତ ଅଟେ ମନୋମତି କେ କହିବ ତାହାପର	॥
ସ୍ୱଦେଶରେ ଶୋଭା କେଡ଼େ ମନୋଦଳାଗଲ ପର କେନେନେଘର	॥
ଦେଶ ତରବର ନଦୀ ସରୋବର ସମସ୍ତେ ଯେ ମନୋହର	॥
ଯେତେ ପଶୁ ପକ୍ଷୀ ଦେଖିବ ନିରେଖି ସମସ୍ତେ ଶୁଣଥାକର	॥
ସ୍ୱଦେଶର କୀର୍ତ୍ତି ମନୋହର ମର୍ତ୍ତି ଦେଖି ପୁଚ୍ଛ ଫୁଲିଯାଏ	॥
ସ୍ୱଦେଶମୟ ରାଜା ସ୍ୱଦେଶୀୟ ପୁଚ୍ଚା ଦେଖି ତୋଷ କେ ନପାଏ	॥
ପୁରୀମହାରାଜ ହୋଇଣ ସମନ୍ନ କଲେ ଏଦେଶେ ଗମନ	॥
କେତେ ହରିବୋଲ ନାହିଁ ସମତୁଲ ସମସ୍ତେ ହାସ୍ୟବଦନ	॥
ସ୍ୱଦେଶ ଚଳଣି ଆଚରିଲ ମଣି ଚଳନ୍ତି ସମସ୍ତେ ବନେ	॥
ବିଦେଶୀୟ ପ୍ରଥା କରନ୍ତି ଅନ୍ୟଥା ଦୋଷ ବାଛିକର ମନେ	॥
ସ୍ୱଦେଶେ କିସ୍ନେହ ନ ଦେଖିଲେ ଲୁହି ନୟନୁ ହୁଏ ବାହାର	॥
ଛନଛନ ମନ ଅତି ଉଚ୍ଚାଟନ ଟାଣେ ଚୁମ୍ବକ ପ୍ରକାର	॥
ଛାଡ଼ିଘରଦ୍ୱାର ପୁସପରିବାର ବିଦେଶେ ଯେହୁ ରହିବ	॥
ସ୍ୱଦେଶୀୟ ମୁଖ ଦେଖି କେଡ଼େ ସୁଖ ସେ ଅନୁମାନ କରିବ	॥
ସ୍ୱଦେଶ ଉନ୍ନତି ପ୍ରଥମରେ ଚିନ୍ତ ବିଦୋଯେ ତାହା ପର	॥
ଏହି ନିୟମରେ ବଦ୍ଧ ହୁଅ ବାରେ ବିଜ୍ଞ ଗତା ଧନେଶ୍ୱର	॥
ଆହେ ଭ୍ରତୃଗଣ ଗୁଣ ମୋ ବଚନ ହୁଅ ବଦ୍ଧପରିକର	॥
ପ୍ରତ୍ୟେକରେ ଆସ କରିବା ସ୍ୱଦେଶ ମୁଖ ଅତି ତେଜସ୍ୱର	॥
ସ୍ୱଦେଶ ଉନ୍ନତି ମନେ ମନେ ଚିନ୍ତି ଯତ୍ନରେ ତ୍ରୁଟି ନ ହେଉ	॥
ହୋଇଲେ ହୋଇଲା ନୋହିଲେ ନୋହିଲା କାରାବାସ ଦେବ କେହୁ	॥
ସ୍ୱଦେଶ ପ୍ରେମରରେ ମୁଗ୍ଧହୋଇବାରରେ ଧୀରେ କି ନ କରୁଛନ୍ତି	॥
ପଢ଼ିଇତିହାସ ନ କର ସାହସ ଭାବି ଉତ୍କଳ ଉନ୍ନତି	॥
ଓଡ଼ଷା ମୋହର ମର୍ତ୍ତ୍ୟ ସ୍ୱର୍ଗପୁର କାତରେ ମୁହଁ ଓଡ଼ିଆ	॥
କାହିଁ ଆମେରିକା କାହିଁ ଆଫେରକା ଇଗ୍ଲଂଣ୍ଡମଣେ ପଡ଼ିଆ	॥
ସୁଦେଶୀୟଜନ ବଦନ ଲୋକନ କରି ପ୍ରେମାମୃତ ପାନ	॥
ସୁଖେ କାଳ ନେବି କାହିଁକି ନଯିବ ପାଇବ ବୈକୁଣ୍ଠସ୍ଥାନ	॥
ବିଦେଶେ ସାକର ମଶି ତରକର କରିବି ମୁଁ ଅନାଦର	॥
ଦେଶେ କାଶିପାଣି ଅତି ସତାମଶି କରିବି ତହିଁ ଆଦର	॥
ଓଡ଼ଷା ଭାବନା ଉନ୍ନତ କାମନା ହୁଏ ମୋର ନିରନ୍ତର	॥
ହେ ଦୟାସାଗର ଦୁଃଖୀଙ୍କ ସୋଦର ଉତ୍କର୍ଷର ଦୁଃଖ ହର	॥
ନାନାଶସ୍ୟହେଉ ସୁଖେ ଦିନଯାଉ ଚହନ୍ତ ମୋ ଭାଇଟାଣେ	॥
ବହୁତ ବାଣିଜ୍ୟ ହେଉ ଏହିରାଜ୍ୟ ଧରେ ଅଳକାସମ	॥
ମହାବୀର ଶୂର ହୁଅନ୍ତୁ ବାହାର ଯେହ୍ନେ ଭୀମ ପରାକ୍ରମ	॥
ବାଜୁ ବୀରବାଜା ଉଡ଼ୁଥାଉ ଧ୍ୱଜା ଚିରକାଳ ଉତ୍କଳର	॥
ଦେଖୁଛୁ ବିଦେଶୀ ଭୟ ଆମ୍ଭ ବିଦ୍ୱେଷୀ ଚିନ୍ତାରେ ହୋଇ କାତର	॥

କଟକ ନର୍ମୋଲ୍ ସ୍କୁଲ

ଧନ୍ୟଧନ୍ୟ ମାତ ତବ ଧନ୍ୟ ସେ ମହିଁମା	॥
ଲେଖନୀରେ ତାହା କେହି କରିବ କି ସୀମା	॥
ଉତ୍କଳର ଅଟ ତୁମ୍ଭେ ଉନ୍ନତି ସୋପାନ	॥
ତୁମ୍ଭର କିରଣ ଦେଶେ ବ୍ୟାପେ ସ୍ଥାନ ସ୍ଥାନ	॥
ପ୍ରଥମେ କଟକେ ମାଗୋ ଯେବେ ତୋ ଆବେଗ	॥
ଦେଖିଣ ବାଳକବୃନ୍ଦ ଆସିଲେ ଅଶେଷ	॥
ସେହରରେ ମାତୃ ତୁମ୍ଭେ କଲ କୋଳାଗ୍ରତ	॥
ଅଜ୍ଞାନତା ଛାନି ସବୁ ହୋଇଲେ ଜାଗ୍ରତ	॥
କି ଦୟା ପ୍ରକାଶି ଅଛୁ ଏ ସନ୍ତାନ ପ୍ରଭି	॥
କଦାକାଳେ ଭୁଲିବି କି ଏହି ମୂଢ଼ମତ	॥
କରିଚି ସନ୍ତାନ ଯାହା ଜ୍ଞାନ ଉପାର୍ଜନ	॥
ତହିଁରେ ଅଟଗୋ ତୁମ୍ଭେ ପ୍ରଧାନ କାରଣ	॥
ତୁମ୍ଭର ସୁଯୋଗ୍ୟ ଯେଉଁ କର୍ମଚାରୀ ଗଣ	॥
ନାନାଦି ସୁବାକ୍ୟେ ସବୁ ତୋଷୁ ଥାନ୍ତି ମନ	॥
ତୁମ୍ଭର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ମାତଃ ଶ୍ରୀ ଦ୍ୱାରକାନାଥ	॥
ଗାୟର୍ନ୍ଦ୍ୟ ଗୁଣରେ ସେହୁ ଅଟନ୍ତି ବିଖ୍ୟାତ	॥
ମାନ୍ୟବର ବିଶାରଦ ଶ୍ରୀ ଇନ୍ଦ୍ରକୁମାରୀ	॥
ଗଳଦେଶେ ଶୋଭେ କିବା ବିଜ୍ଞାନର ହାର	॥
ପରମ ଦୟାଳୁ ସଦା ସାହାଯ୍ୟବଦନ	॥
କୁତହଳେ ବିତରନ୍ତି ଉପଦେଶ ଧନ	॥
କିବା ଋପ ମନୋହର ନୟନ ରଞ୍ଜନ	॥
ସତେ ବା ବିଦ୍ୟାଭଣୁ ର ବିଧାତା ମିଳନ	॥
ସଦା ଋଣୀ ରହିଅଛି ତାଙ୍କ ଶ୍ରୀ ଚରଣେ	॥
ତାଙ୍କ ବାକ୍ୟଚୟିଂରବେ ପଡ଼ୁଅଛି ମନେ	॥
ପୂଜ୍ୟପାଦ ପ୍ରଭାକର-ଚୂଡ଼ାମଣି ଅତି	॥
ଅନ୍ୟାୟ ଦେଖିଲେ ନ୍ତ୍ରୋଧେ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ମୂଚତି	॥
ସ୍ୱଦେଶ ଉନ୍ନତି ବାଞ୍ଛା ଥିଲା ତାଙ୍କ ମନେ	॥
ସୁବକୃତା ଦେଇ ତୋଷୁଥିଲ ଛାତ୍ରଗଣେ	॥
ପ୍ରଭାକର ବିଦ୍ୟାରତ୍ନ ବିଜ୍ଞ ମହାଶୟ	॥
କଠିନ ସଂସ୍କୃତ ଶାସ୍ତ୍ରେ ଦକ୍ଷ ଅତିଶୟ	॥
ଉତ୍କଳ ଭାଷାରେ ପୁଣି ସୁନିପୁଣ ଅତି	॥
ପଢ଼ାବେଳେ କେତେ ଉଦାହରଣ ଦିଅନ୍ତି	॥
ଶ୍ରମାମ୍ପତ ଗଦାଧର ଶ୍ରୀ କପିଳେଶ୍ୱର	॥
ତାରିଣୀଚରଣ ହରିକୃଷ୍ଣ ବିଜ୍ଞବର	॥
ଆନନ୍ଦ ଲୋଚନେ ସଦା କରି ବିଲୋକନ	॥
ତୋଷୁଥିଲେ ମାତ ତବ ପୁତ୍ରଗଣ ମନ	॥
କର୍ଣ୍ଣେ ଆଉ ପଡ଼ିବ କି ସେହି ଉପଦେଶ	॥
ମନେ ମନେ ଏବେ ଦୁଃଖ ହେଉଛି ଅଶେଷ	॥
ମନରେ ଜାଗ୍ରତା ସଦା ସହାଧାଂୟୀ ଗଣ	॥
କେ କାହିଁ ରହିଲେ ଦୁଃଖ ହୁଏ ଅନୁଷଣ	॥
ଶ୍ରୀ ରାଜବଲ୍ଲଭ ମଧୁସୁଦନ ଲକ୍ଷ୍ମଣ	॥
ଶ୍ରୀ ରାମଗୋବିନ୍ଦ ରାମ; ଶ୍ରୀ ଶ୍ୟାମାଚରଣ	॥
ଶ୍ରୀ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ, ନୀଳୁ ଶୀକବ ବିନୋଦ	॥
ଭଗବତୀ, ଭାଗବତ, ଶ୍ରୀ ବୈଷ୍ଣବାନନ୍ଦ	॥
ରାଧାନାଥ, ଗୋପୀନାଥ, ଶିବ, ବିଦ୍ୟାଧର	॥
ଥିଲେ ମାଗୋ ତୁମ୍ଭର ଏ ଯେତେ ପୁନର୍ବର	॥
କୋନ୍ତ ଆହ୍ଲାଦେ ରଙ୍ଗୀମାନଙ୍କ ସହିତେ	॥
କାଳ ବାହୁଥିଲେ ଜୀବ ନାନା ଗ୍ରନ୍ଥଚିତ୍ତେ	॥
କେତେ ବାକ୍ୟାଯପ ହୁଏ ହରଷ ମନରେ	॥
ଆଭ କି ଘଟିବ ଭାଗ୍ୟେ ଏହି ପବନରେ	॥
ଆହା କାହିଁଗଲା ସବୁ ସେ ସମସ୍ତ ଦିନ	॥
ଭାବ ଭାବ ତନୁ ଏବେ ହେଉଅଛି କ୍ଷୀନ୍ନ	॥
ଏବେ ଶୁଣି ମାତ ତବ ଉନ୍ନତି ଅଭୀବାକ	॥
ଏ ଦୀନ ହୃଦୟେ ଜାତ ଶୋକର ପ୍ରଭାବ	॥
ତବ କଲେବର ଏବେ ହୋଇଅଛି କ୍ଷୀନ୍ନ	॥
ଦୁଃଖେ ମାତ ଏ ସନ୍ତାନ ଭାବେ ଗତି ଦିନ	॥
ନ ପଢ଼ନ୍ତି ବାଳବୃନ୍ଦେ ପ୍ରାକୃତ ବିଜ୍ଞାନ	॥
ଏହା ଶୁଣି କମ୍ପୁଅଛି ଏ ଦୀନର ପ୍ରାଣ	॥
ଗଣିତ ଶାସ୍ତ୍ର ଅଧିକ ନୁହେ ଆଲୋଚନ	॥
ଶୁଣି ଅସୁଖିତ ମୋର ହୁଏ ଦେହି ମନ	॥
ଜୀବ ତବ ଆଦିକର ଉଦ୍ଭିଦ ବିଚାର	॥
ବିଚାର ନ ହୁଏ ବୋଲି ସନ୍ତାପ ଅପାର	॥
ସଂସ୍କୃତରେ ରଘୁବଂଶ କୁମାର ସମ୍ଭବ	॥
ନ ହେବାଋ ଶରୀରରେ ରହୁ ନାହିଁ ଦମ୍ଭ	॥
ଉତ୍କଳ ସନ୍ତାନଗଣ ବିରସ ବଦନ	॥
ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷା ବିକାରଣ କଲା କେ ହରଣ	॥
ଅଭିଶାପ ଦେବେ ପରା ବିଚାର ନିଶ୍ଚୟ	॥
ଯେ କରିଚି ତୁମ୍ଭର ଏ ଉଚ୍ଚମାନ କ୍ଷୟ	॥
ଯହିଁରେ ଅଜ୍ଞାନୀଜନ ପାଉଛନ୍ତି ଜ୍ଞାନ	॥
ତାର କ୍ଷତି କରିବାତ ଅନ୍ୟାୟ ବିଧାନ	॥
ପରି ଶେଷ ଦୟା କରି ଶୁଣ ଦୟାବତୀ	॥
କରଯୋଡ଼ି ଏ ସନ୍ତାନ କଋଛି ବିନତି	॥
ଯେତେଦିନ ପିଣ୍ଡେ ପ୍ରାଣ ଥିବ ମୋର ରହି	॥
ତେତେଦିନ ତୁମ୍ଭଗୁଣ ହେଉଥିବି କହି	॥
ତୁମ୍ଭ ପାଦପଦ୍ମେ ମାଗୋ ମୋର ଏହି ଭିକ୍ଷା	॥
ଉତ୍କଳ ପୁତ୍ରଙ୍କୁ ସ୍ନେହେ ଦେଉଥାଅ ଶିକ୍ଷା	॥

ଭାରତବାସୀଙ୍କ ପ୍ରତି

ଆମ୍ଭେମାନେ ଆର୍ଯ୍ୟଜାତି ଆର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ସନ୍ତାନ	॥
ପରସର ମେଳଥିବା ଉଚିତ ବିଧାନ	॥
ଭାଷା ପରିଚ୍ଛଦ ଏକା ଅଟେ ଭିନ୍ନଭିନ୍ନ	॥
କିନ୍ତୁ ଏକ ରକ୍ତ ସେହି ନାହିଁ କିଛି ଭିନ୍ନ	॥
ଗିରିରାଜ କକେସସ ଆମ୍ଭ ପୂର୍ବ-ସ୍ଥାନ	॥
ପୃଥିବୀ ବକ୍ଷରେ ଅଛି ସେ ବିଗ୍‌ଜମାନ	॥
କକେସସୁଁ ଆସି ସିନ୍ଧୁ ନଦୀ ହୋଇ ପାର	॥
ଭାରତେ ବିଖ୍ୟାତ ସର୍ବେହିନ୍ଦୁ ନାମ ଧାରୀ	॥
ପଞ୍ଜାବ ବଜଳା ଆଦି ଉତ୍କଳ ତୈଲବ	॥
ମହାରାଷ୍ଟ୍ର କର୍ଣ୍ଣାଟ ଯେ ଭାରତର ଅଙ୍ଗ	॥
ଏସମସ୍ତ ସ୍ଥାନେ ହିନ୍ଦୁ ହିନ୍ଦୁଙ୍କ ପ୍ରଭାବ	॥
ଏଥି କଦାକାଳେ କିଛି ନ ଥିଲା ଅଭାବ	॥
ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ସୁଖ ନିମିହଇଶର	॥
ନିର୍ମାଣ କରି ଅଛନ୍ତି ଜନପଦେଶ୍ୱର	॥
ମହା ରଗୋଦୟ ସ୍ଥାନ ଅଟେ ଏ ଭାରତ	॥
ପୃଥିବୀରେ ଏହା ସମ ହେବ କେ ସଜାତ	॥
ଚୋର ନ କରିବେ ବୋଲି ଏଥି ଅତ୍ୟାଚାର	॥
ମହୋନ୍ନତ ହିମାଳୟ ଉତ୍ତରେ ପ୍ରାକାର	॥
ଅନ୍ୟ ତିନ ପାଶେ ଘେରା ମହା ପାରାବାର	॥
କେଉଁ ଚୋର ଧନ ନେବ ସାମର୍ଥ୍ୟ କାହାର	॥
ଦେଖି ଆମ୍ଭେମାନେ ହେବା ଅତି ପୁଲକିତ	॥
ସୁସଜ୍ଜିତ ବିନ୍ଧ୍ୟାଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟେ ବିରାଜିତ	॥
କୃଷି ବାଣିଜ୍ୟ ଉନ୍ନତି ହେବ ନିରନ୍ତର	॥
ମହା ନଦ ନଦୀ କେତେ ଭାରତ ମଧ୍ୟର	॥
ଭାରତ ସନ୍ତାନ ଗଣ ଛାଡ଼ି ଅହଁଙ୍କାର	॥
ଏକ ପରିବାର ବୋଲି କରହେ ବିଚାର	॥
ପଚାରିବେ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ଯେ କେହି ନିକେତନ	॥
ଉତ୍ତରେ କରିବ ତୁମ୍ଭେ ଏହା ସମର୍ଥନ	॥
ଉତ୍ତରେ ହିମାଚଳ ଦକ୍ଷିଣେ ସାଗର	॥
ପୂର୍ବ ପଶ୍ଚିମରେ ସିନ୍ଧୁ ଏହି ଆମ୍ଭ ଘର	॥
ଆମ୍ଭଘରେ ବ୍ୟାଘ୍ର ସର୍ପ ହିଁସ୍ର ଜନ୍ତୁମାନ	॥
ନ କରନ୍ତୁ ଅତ୍ୟାଚାର ହୁଅ ସାବଧାନ	॥
ଭାରତର ଦୁଃଖ ହେଲେ ନୟନ ଗୋଚର	॥
ସେ ଦୁଃଖ ମୋଚନେ ସର୍ବେ ପ୍ରତିକାର କର	॥
ରତ୍ନାକର ମଧ୍ୟରେ ଯେ ଅଟେ ଭାସମାନ	॥
ଇଗ୍ଲାଂଣ୍ଡ ଆମ୍ଭର ମହାରାଣୀଙ୍କର ସ୍ଥାନ	॥
ତାଙ୍କଠାରେ ପ୍ରାର୍ଥନା ହେ କର ନିରନ୍ତର	॥
ଭାରତର ଦୁଃଖ ରାଶି କରିବେ ଅନ୍ତର	॥
ଭାବନା କରହେ ସର୍ବେ ଅନାଦିକାରଣ	॥
ସୁଖ ବୃଦ୍ଧି ଭାରତର-ହେଉ ଅନୁକ୍ଷଣ	॥

ଗୁଇକୁଅଁରଙ୍କ ବନ୍ଧନରେ ଭାରତର ଦୁଃଖ ପ୍ରତି

ଆଜି କିପାଁ ଭାରତ ହେ କଋଚ ରୋଦନ	॥
କିପାଁଇ ନିସୃତ ଆଜି ବିଷର୍ଣ୍ଣବଦନ	॥
କାହିଁ ସେ ଆନନ୍ଦପୂର୍ଣ୍ଣ ମୁଖ ସୁଧାକର	॥
ତେଜ ଶୂନ୍ୟ ଋପ ଏବେ ନୟନ ଗୋଚର	॥
କିକାରଣ ଭାରତହେ ଏପରି ଘଟନା	॥
ଚିନ୍ତା ପରହରି କହି ନକର ଭାବନା	॥
କାହିଁ ସେ ସଙ୍ଗୀତ ଆଜି ବାଦ୍ୟ ମନୋହର	॥
କିପାଁଇ କମ୍ପୂତ ତୁମ୍ଭେ ଅତି ଥରହର	॥
ମେଦିନୀ-ଗର୍ଭରେ କାର୍ଯ୍ୟ ହେଲା କି ପ୍ରବଳ	॥
ସେକାରଣେ ତବ ଦେହି ହୁଏ ଟଳମଳ	॥
ଆନନ୍ଦଦାୟକ ତବ ଯୋଗ୍ୟ ପୁତ୍ର ଗଣ	॥
ଭସ୍ମଦାଋ ପରି କିପାଁ ଦେଖାନ୍ତି ବଦନ	॥
ଆହାର ବିହାରେ ଆଜି ଅତି ଅନାଦର	॥
ବଦ୍ଧ ସର୍ପ ତୁଳ୍ପ ସବୁ ନିଶ୍ୱାସ ପ୍ରଖର	॥
ଅତି ତେଜୀୟାନ ହୋଇ ଅଛି କି ତପନ	॥
ସେ କାରଣେ ହେଉଅଛି ଏହା କି ଘଟନ	॥
ଏ ସର୍ବ ବୃଥା କଳ୍ପନା ଅଟଇ ମୋହର	॥
ଜାଣିଲ ଭାରତ ନିଶ୍ଚେ ତୁମ୍ଭର ଅନ୍ତର	॥
ଯେକାରଣେ ବ୍ୟାକୁଳିତ ହୁଏ ତୁମ୍ଭ ମନ	॥
ବିଷାଦ ସାଗରେ ପଡ଼ି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଚ୍ଛନ୍ନ	॥
ପଶ୍ଚିମରେ ବରୋଦାର ଯୋଗ୍ୟ ଅଧୀଶ୍ୱର	॥
ରହିଛନ୍ତି ବନ୍ଧନରେ ଶ୍ରୀରାଇକୁଅଁର	॥
ସେହି ହେତୁ ଭାରତ ହେ ଅଛ କି ଦୁଃଖିତ	॥
ସେଥିପାଇଁ ହୃଦୟ କି ହେଉଛି ତାପିତ	॥
ଶାନ୍ତନା କର ହେ ତୁମ୍ଭେ ବ୍ୟାକୁଳିତ ମନ	॥
ଜଗତେ ଏପରି କେତେ ହେଉଛି ଘଟନ	॥
ଆଜ ଗଜ ସିଂହାସନ କାଲି କାରାଗାର	॥
ଏହି ଋପେ ସୁଖ ଦୁଃଖ ହୁଅଇ ଅପାର	॥
ଏଥକୁ ବିପର ତୁମ୍ଭେ ହେଉଛ ଚିନ୍ତିତ	॥
ତାହାଙ୍କ ଭାଗ୍ୟରେ ଏହା ଥିଲା ହେ ଲଖିତ	॥
ଲର୍ଡ଼ନର୍ଥ କ୍ରୁକ୍‌ ଯେହୁ ଭାଗତ ଇଶ୍ୱର	॥
ଅର୍ହନିଶ କୀର୍ତ୍ତନ ଅଟଇ ତାନର	॥